การแข่งขันสอบเข้ามหาวิทยาลัยในปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปมากแล้ว ด้วยระบบและกลไกการรับมีความหลากหลายมากขึ้นเป็นลำดับการแข่งขันสอบเข้ามหาวิทยาลัยในปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปมากแล้ว ด้วยระบบและกลไกการรับมีความหลากหลายมากขึ้นเป็นลำดับ ทั้งนี้มหาวิทยาลัยและคณะวิชาต่างๆ มักเปิดโครงการรับตรงและรับแบบโควตามากขึ้น เช่นเดียวกันกับการเปิดรับในระบบภาคพิเศษ ซึ่งการเปิดรับในประเภทดังกล่าวเหล่านี้เป็นการเปิดโอกาสให้กับนักเรียนได้แข่งขันและมีสิทธิ์ในการเลือกเรียนในสาขาวิชาที่ตนเองสนใจ รวมถึงตามความสามารถ เมื่อเป็นเช่นนี้ การเรียนและการเตรียมตัวสอบนักเรียนที่สนใจและอยากเรียนในสาขาวิชาต่างๆ จึงควรรู้ความต้องการของตนเองบนพื้นฐานของความสามารถหรือความรู้อย่างแท้จริง มิใช่สักแต่ว่าตามเพื่อนหรือความต้องการของบรรดาพ่อแม่ผู้ปกครองหรือพี่ป้าน้าอา และหากทำเช่นนั้นก็คงเป็นเรื่องน่าเสียดายกับโอกาสในการเลือกสาขาวิชาและมหาวิทยาลัยที่เปิดกว้างหลากหลายในขณะนี้ ความสนใจของผู้เรียนและความสามารถจำเป็นต้องสอดคล้องหรือสัมพันธ์กันให้มาก และผู้เรียนไม่ควรคิดแบบผิวเผิน หากแต่ต้องพินิจพิเคราะห์ในรายละเอียดทุกแง่มุม อาจสอบถามจากผู้รู้ที่เคยผ่านประสบการณ์มาก่อนหรือบรรดารุ่นพี่ก็ได้ และประสบการณ์เหล่านั้นจะทำให้ตัดสินใจได้ว่าจะทำอย่างไรกับชีวิตการเรียนในอนาคตดี นอกจากนี้แล้วการไตร่ตรองการเลือกสาขาวิชาก็ควรทำแต่เนิ่นๆ กล่าวคือ มีการวางแผนอย่างเป็นขั้นเป็นตอนและหากเป็นไปได้ควรมีเวลาทดสอบความสามารถของตนเองในระยะเวลาที่สามารถปรับปรุงแก้ไขได้ หรืออย่างน้อยที่สุดไม่ควรคิดแบบสุกเอาเผากิน ทำนองทำอะไรก็ได้ขอให้สอบเข้ามหาวิทยาลัยของรัฐได้เป็นพอ เป็นต้น
นอกจากนี้ การลงลึกในรายละเอียดของการเตรียมตัวสอบมีความสำคัญต่อความสำเร็จในผลการสอบ กล่าวคือ หากต้องการสอบเข้าคณะวิชาใดวิชาหนึ่ง อย่างน้อยที่สุดจำเป็นต้องดูด้วยว่า วิชาที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของการสอบนั้นมีอะไรบ้าง เช่น การสอบเข้าคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สิ่งที่ต้องควรตระหนักให้มากคือ การสอบวิชาพื้นฐานหรือความถนัดเฉพาะทาง เช่นเดียวกับสาขาวิชาทางวิศวกรรมศาสตร์ หรือแพทยศาสตร์ เป็นต้น โดยสาขาวิชาเหล่านี้มักอาศัยความสนใจและความรู้พื้นฐาน ความเชี่ยวชาญ หรืออาจรวมถึงสามารถพิเศษเป็นองค์ประกอบ จึงจะสามารถสอบผ่านเข้าไปเรียนได้ และนำไปสู่ความสำเร็จในสาขาอาชีพ ในสาขาวิชาอย่างศิลปะหรือมัณฑณศิลป์ ก็เช่นเดียวกัน ความสามารถเฉพาะทางนับเป็นปัจจัยสำคัญต่อการสอบผ่านเข้าไปเรียน เพราะอาศัยทักษะเฉพาะด้านหรือเป็นเรื่องบุคคลโดยตรง การเรียนเพื่อเสริมความเชี่ยวชาญเฉพาะด้วยเวลาอันจำกัดไม่สามารถพัฒนาให้ทันเวลาได้ หากแต่ต้องมีการวางแผนการเรียนเสริมหรือพัฒนาทักษะที่ต้องใช้ช่วงระยะเวลาที่ยาวนาน ซึ่งมักเป็นเรื่องที่คนทั่วไปมักเข้าใจผิดโดยคิดว่า สามารถเรียนเสริมทักษะความชำนาญได้ในเวลาสั้นๆ